نکات مهم در بهداشت مواد غذایی

بهداشت و ایمنی مواد غذایی   مقدمه: وضعیت فعلی بهداشت مواد غذایی را شاید بتوان در قالب آمار و اعداد بهتر بیان کرد، به موارد ذیل دقت فرمایید: طبق بررسی بعمل آمده در مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا (CDC): 77% مسمومیت‌های غذایی از منبع مواد غذایی عرضه شده در سرویس‌های عمومی و رستوران‌ها است. 20% مسمومیت‌های غذایی از منبع منازل و 3% مسمومیت‌های غذایی از منبع مواد غذایی تجاری می‌باشد. در کشور ما بطور متوسط 25% مواد غذایی به علل مختلف از بین می‌رود. این آمار در کشورهای در حال توسعه به دلیل پایین بودن سطح دانش و تکنولوژی آن کشورها بعضا به 50% نیز می‌رسد. در کشورهای جهان سوم حدود 80% کل بیماریها و 33% کل مرگ و میرها ناشی از مصرف آب و غذای آلوده می‌باشد. شیوع برخی از آلودگیها ممکن است در مقیاس بسیار وسیع صورت گرفته باشد مثلاً استفاده نادرست از افزودنی‌های مواد غذایی به عنوان نمونه در یک مورد استفاده از رنگ‌های غیرمجاز در روغن نباتی در اسپانیا، باعث مرگ بیش از 500 نفر و معلولیت بیش از 20000 نفر شد. نکات بهداشتی درخصوص نگهداری و مصرف روغن‌ها و چربی‌ها -        دور از نور، رطوبت، حرارت، اکسیژن هوا، آهن و مس قرار گیرد چون باعث تشدید فساد در روغن می‌گردد. -        پس از هر بار مصرف روغن، درب ظرف محکم بسته شود. -        توجه داشته باشید که میزان اسید چرب اشباع روغن‌ها حداکثر 25% و اسید چرب ترانس آنها باید کمتر از 10 درصد باشد. -        برای مصرف غذاهای سرخ کردنی از روغن مخصوص سرخ کردن، استفاده نمایید، چون در مقابل حرارت پایدارترند. -        روغن‌های جامد بخاطر دارا بودن کلسترول بد (نامطلوب) دارای اثرات سوء بر سلامت انسان می‌باشند. -    تاحد امکان غذاهای سرخ شده در روغن را کمتر مصرف کنید، اگر مجبور شدید غذا را سرخ کنید، از حرارت کم استفاده کنید تا روغن نسوزد و باقیمانده روغن را دور بریزید. -    در بین روغن‌ها، روغن زیتون از منابع بسیار خوب روغن می‌باشد چون باعث کاهش کلسترول بد (نامطلوب) می‌شود و برای سلامتی قلب و عروق مفید است. -        روغن سویای مایع برای فرآیندهای سرد نظیر تهیه سالاد مناسب است و نباید آن را حرارت داد. -        کره را برای مصارف کوتاه مدت باید داخل یخچال و برای نگهداری بیشتر باید داخل فریزر قرار داد. نکته: مقایسه چربی 4 نوع ماده غذایی: چربی شیر معمولی 5/2% است، چربی بستنی حدود 10-8% چربی فرآورده‌های حجیم شده بلغور و ذرت مانند پفک حدود 25% و چربی انواع چیپس حدود 40% می‌باشد، بیاییم هم در مصرف  و هم در نگهداری آنها دقت نماییم. نکات بهداشتی درخصوص نگهداری و مصرف تخم مرغ -        تخم مرغ دارای پوسته آهکی است و تا لحظه مصرف نباید شسته شود و صدمه ببیند چون مقدمات فساد آن مهیا می‌گردد. -    زمان حرارت (زمان جوش خوردن) تخم مرغ نباید از 7 دقیقه کمتر باشد تا از مسمومیت احتمالی جلوگیری گردد و همچنین نباید از 9 دقیقه تجاوز کند زیرا هضم آن برای معده سنگین می‌شود. -        تخم مرغ در موقع تکان دادن نباید لق بزند . -        تخم مرغ خام در مقابل نور باید به رنگ زرد و شفاف باشد. -        تخم مرغ نباید سفیده و زرده آن بعد از شکستن با هم مخلوط شده باشد. توصیه‌ها در مورد نان و غلات -        فروش انواع ماکارونی، رشته آشی و پلوئی و آرد جهت مصارف خانگی بشکل فله و باز خلاف مقررات می‌باشد. -    نان باید قبل از قرار دادن در داخل نایلون خنک گردد زیرا در غیر اینصورت نان داغ در داخل نایلون اصطلاحاً عرق کرده و با توجه به رطوبت حاصل از تعریق ممکن است کپک بزند. -        مصرف برنج بصورت کته به سبب از بین نرفتن مواد مغذی آن بهتر از برنج آبکش می‌باشد. -        نان سنگک به جهت دارا بودن آرد کامل (سبوس دار) دارای ارزش تغذیه‌ای بالاتری نسبت به نان‌های دیگر می‌باشد. نکات بهداشتی لازم درخصوص نگهداری و مصرف شیر 1-   حداکثر زمان نگهداری شیر پاستوریزه 48 ساعت در یخچال با دمای 4 درجه سانتی‌گراد می‌باشد، اما برای شیر استریلیزه حداکثر زمان نگهداری 6 ماه می‌باشد، بعد از باز شدن پاکت شیر بایستی سریعاً به مصرف برسد و در یخچال نگهداری گردد. 2-   زمان جوشیدن شیرخام از لحظه جوش به مدت یک دقیقه می‌باشد و بیشتر از این سبب از بین رفتن ویتامین‌ها و پروتئین‌های شیر می‌گردد. 3-      شیر نباید در مجاورت نور خورشید قرار گیرد چون سبب از بین رفتن 80% ویتامین B آنها می‌شود. توصیه‌ها در مورد میوه‌ها و سبزی‌ها -        میوه‌ها و سبزی‌ها پس از شستشو و ضدعفونی کردن باید در یخچال نگهداری شوند. -        از دست زدن کودکان به میوه‌ها و سبزی‌های خام که هنوز خوب شسته نشده‌اند باید جلوگیری کرد. -    توصیه می‌شود برای حفظ و بقاء مواد مغذی سبزی‌ها، حتی‌المقدور این مواد  به شکل آب پز و با بخارپز تهیه شوند. بدین صورت که ابتدا آب را بمقدار کم تا حدود 60 درجه سانتی‌گراد گرم کرده سپس سبزی‌ها را داخل آن ریخت و درب آن را بست، با اینکار آنزیمی که باعث از بین رفتن ویتامین‌ها می‌شود خود در اثر حرارت بی‌اثر می‌گردد. -        سبزی‌ها هرچه خردتر شوند ویتامین آنها بدلیل تماس زیاد با هوا بیشتر از دست می‌رود. توصیه‌ها در مورد گوشت گاو و مرغ -        گوشت قرمز نباید لزج، خیلی پررنگ و دارای بوی نامطبوع باشد. -    گوشت تازه، رنگ و بوی طبیعی داشته و پوست آن عاری از چروکیدگی است اما گوشت مرغ فاسد تیره، پرخون و یا کبود است و زیر بال مرغ فاسد بوی نامطبوع می‌دهد. -        گوشت مرغ در اثر نگهداری نامناسب به تدریج خاکستری و گاهی سبز زنگ می‌شود. -        لکه‌های سفید روی پوست و عضلات مرغ به علت انجماد آب زیر پوست  عضلات است و مصرف چنین گوشتی بلامانع است. -        رگهای ناحیه گردن مرغی که زنده بوده و سپس سربریده شده در قسمت برش متورم است. -    در صورت استفاده از گوشت‌های بسته بندی شده باید به مجوز بسته بندی سازمان دامپزشکی کشور روی برچسب آن و همچنین تاریخ بسته‌بندی و انقضاء آن کاملاً دقت کرد. -    توصیه می‌شود تخته آماده‌سازی گوشت از سبزی‌ها جدا باشد و به جای تخته‌های چوبی از پلاستیک فشرده (بنام زالامید) استفاده شود و در صورت استفاده از تخته‌های چوبی باید بدقت آن‌ها را شست و سطوح آن‌ها را با لایه نازک نمک پوشاند. -    مدت زمان نگهداری گوشت در دمای 18- درجه سانتی‌گراد یک تا دوسال می‌باشد اما مدت نگهداری ماهی 6 ماه است برای استفاده از گوشت و مرغ منجمد باید 24 ساعت قبل از صرف، از فریزر به داخل یخچال منتقل شود تا خونابه کمتری از آن خارج گردد. ضمناً خونابه را نباید دور ریخت بلکه باید به خود ماده غذایی در زمان پخت برگردانده شود. -        از مصرف مرغهای دچار لاغری شدید پرهیز نمایید چون حداقل وزن مرغ سالم و کامل 5/1 کیلوگرم می‌باشد. علائم ظاهری مرغی که پس از مردن آن را سر بریده‌اند -        ورم و سرخی پوست -        پس دادن رنگ کیسه صفرا -        لکه‌های حنایی رنگ در محوطه شکمی -        لخته‌های خون در قلب و رگها علائم ظاهری ماهی سالم -        چشمان شفاف و برجسته داشته باشد. -        پولک آن به آسانی کنده نشود. -        بوی نامطبوع ندهد (بخصوص در قسمت آبششها) . -        زیرگوش ماهی، قرمز روشن باشد. -        جای فشار انگشت روی گوشت ماهی بعد از برداشت باقی نماند. ظروف شیشه‌ای (پیرکس)  این ظروف بدلیل اینکه با ماده غذایی واکنشی ندارند و مقاوم به حرارت بوده و به راحتی قابل شستشو و ضدعفونی هستند جزء بهترین ظروف می‌باشند. ظروف استیل مخصوص مواد غذایی این ظروف به انواع غذاها (حتی غذاهای اسیدی) و همچنین حرارت، مقاوم بوده و امکان شستشو و ضدعفونی آن ها هم فراهم است. ظروف لعابی  تا زمانی که لعاب ظروف آسیب ندیده می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. ظروف مسی مس نسبت به حرارت و مواد اسیدی حساس می‌باشد و می‌تواند با مواد غذایی واکنش ایجاد کند. جهت جلوگیری از این واکنش سطح ظروف مسی را قلع اندود می‌کنند و برای پخش یکنواخت و راحت قلع درصدی نیز سرب به آن اضافه می‌کنند این ظروف در برابر حرارت و اسید کاملاً ناپایدار است و در صورت حرارت بالا یا در اثر مواد غذایی اسیدی، رنگ سفید ظرف مسی از بین رفته و مجدداً نگ قرمز مسی آشکار می‌شود بدیهی است در این موارد پوشش قلع به همراه سرب آن وارد ماده غذایی شده است. ظروف چینی این ظروف در حقیقت لعاب‌دار هستند و تا زمانی که آسیب فیزیکی ندیده باشند مقاوم هستند اما به محض لب پر شدن بهتر است از استفاده آن‌ها، خودداری شود. ظروف پلاستیکی  با توجه به تنوع بسیار زیاد مواد پلاستیکی، هر ظرفی برای مصرف غذا مناسب نیست. بهترین توصیه این است که ظرف پلاستیکی تهیه شده از مواد نو و ترجیحاً سفید رنگ استفاده شود. ظروف ملامینی این ظروف باید دارای مهر استاندارد یا پروانه ساخت از وزارت بهداشت باشند، در غیر این صورت احتمال دارد از کربنات کلسیم (پودر سنگ) در تهیه آن استفاده شده باشد که کاملاً خطرناک است. ظروف ملامین تقلبی، دارای وزن کمتری هستند (سبک می‌باشد) جهت براقیت ظروف ملامینی از پوششی بنام گلیزر استفاده می‌شود که مانند لعاب عمل کرده و باعث براقیت ظروف می‌گردد. ظروف چوبی  چوب بعلت ضریب انتقال حرارت پایین در مواد غذایی که با حرارت سروکار دارند خیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی به دلیل بافت متخلخل چوب و عدم امکان شستشو و ضدعفونی کامل باید با احتیاط استفاده شود. ظروف تفلون یکی از پوشش‌های مقاوم به حرارت تفلون می‌باشد که در حقیقت پوششی به روی ظروف آهنی است. نوع ضخامت پوشش تفلون در کارایی آن بسیار مهم است. بنابراین باید از استفاده ظروف تفلون که لایه داخلی آن آسیب دیده اجتناب کرد و نباید این ظروف را مجدداً بازسازی نمود. نحوه استفاده از ظروف یکبار مصرف ظروف شفاف (از جنس GPPS) جهت سرو مواد غذایی و نوشیدنی‌های سرد و ظروف مات (از جنس HIPS) جهت سرو مواد غذایی و نوشیدنی‌های گرم مناسب می‌باشد. شرایط ظروف پلی استایرن برای سلامت مصرف‌کنندگان 1-   استفاده از انواع ظروف پلی استایرن برای بسته‌بندی روغن های خوراکی، مارگارین و کلیه محصولاتی که لایه خارجی آنها چربی بوده و در تماس با بسته‌بندی می‌باشد ممنوع اعلام می‌گردد. 2-   ظروف با جنس انواع پلی استایرن نبایستی برای بسته بندی آندسته از مواد غذایی (خوراکی و آشامیدنی) که در زمان پر شدن، نگهداری یا مصرف دمای بالاتر از 65 درجه سانتی‌گراد دارند استفاده شود. کلر و نحوه استفاده از آن نکته مهم:  ابتدا تاکید می‌شود که کلر ماده شیمیایی سمی است و باید از دسترس اطفال دور باشد و حتماً از تماس مستقیم این ماده با پوست خودداری شود. این ماده باید به اندازه معین و مشخص که در ذیل به آن اشاره شده مصرف شود و مصرف کمتر یا بیشتر آن می‌تواند عوارضی بدنبال داشته باشد. نحوه ضدعفونی کردن میوه و سبزیجات برای سالم سازی میوه و سبزیجات ابتدا آنها را با آب سالم و مطمئن خوب بشویید و با استفاده از مواد پاک کننده، انگل‌زدایی نمایید (تهیه کف آب توسط 5-3 قطره مایع ظرفشویی به ازای هر لیتر آب) به مدت 5 دقیقه میوه و سبزیجات را در آن نگه دارید سپس با آب سالم آبکشی نموده و بعد از آن با پودر پرکلرین ضدعفونی کنید (نصف قاشق چایخوری پودر پرکلرین را در پنج لیتر آب حل نموده و میه و سبزیجات را به مدت 5 دقیقه دیگر در این محلول نگه دارید) پس از گذشتن این زمان میوه را خوب آبکشی کرده و مصرف نمایید. نحوه ضدعفونی کردن ظروف جهت این کار پودر پرکلرین را به میزان 5 گرم (حدوداً یک قاشق مرباخوری) در 20 لیتر آب حل کرده و ظروف را پس از شستشوی اولیه به مدت 20 دقیقه درداخل این محلول قرار دهید و سپس با آب سالم کاملاً شستشو دهید. نحوه سالم‌سازی آب یک قاشق غذاخوری از کلر مادر (محلول یک درصد کلر که در خانه‌های بهداشت و مراکز بهداشتی درمانی تهیه و عرضه می‌شود) را در 20 لیتر آب حل کنید، پس از 20 دقیقه قابل مصرف است. برای تهیه کلر مادر می‌توان 15 گرم (سه قاشق مرباخوری پودرکلر را در یک لیتر آب حل نمود) و از این محلول مطابق بند مذکور استفاده کرد. سایر نکات بهداشتی -    از پیچاندن انواع نان، گوشت، سبزی و ... در داخل روزنامه و یا قراردادن آنها در داخل کیسه‌های نایلنی سیاه خودداری نمایید چون سرب روزنامه‌ها یا مواد شیمیایی و بازیافتی که در پلاستیک‌های مشکی وجود دارد در تماس با مواد غذایی قرار می‌گیرد. -        حبوبات را باید قبل از مصرف، حداقل 4-3 ساعت در آب خیساند و آب آن را دور ریخت. -        برای جذب بهتر آهن، مصرف لیمو ترش یا گوجه فرنگی به همراه غذا توصیه می‌شود.

بهداشت مواد غذایی

ایمنی و بهداشت مواد غذایی 

از قدیم وظیفه سنگین پخت و پز و آشپزی در خانواده های ایرانی بر عهده خانم خانه بوده است اما امروزه با تنوع و ساخت انواع و اقسام غذاهای آماده و بسته بندی شده، این امر مستلزم دقت و مهارت های خاص خود می باشد که علم و آگاهی به آنان برای هر خانم خانه داری ضروری می باشد. قانون می گوید مواد بسته بندی شده باید دارای مشخصات زیر بر روی پوشش خود باشند. نام ماده غذایی، نام مواد تشکیل دهنده، وزن ماده غذایی، مدت نگهداری ماده غذایی (تاریخ ساخت و تاریخ انقضای مصرف)، روش نگهداری و پخت آن، نام و آدرس سازنده، بسته بندی کننده یا فروشنده ماده غذایی و شماره پروانه ساخت از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی. امروزه بیشتر برچسب های مواد غذایی دارای اطلاعات تغذیه ای هستند و تعدادی از آنها نیز ممکن است ادعا کنند که آن غذا دارای فوایدی خاص است. ادعاهایی همچون «دارای کالری (انرژی) کم» یا «سرشار از ویتامین (ث)». بسیاری از تولیدکنندگان یا فروشندگان مواد غذایی از برچسب ها یا نشان هایی استفاده می کنند تا غذاهای «کم چرب» و «کم شکر» را مشخص نمایند. این کار می تواند به عنوان یک راهنمای سریع مفید باشد اما ممکن است برای هر نوع غذا اعداد آن متفاوت باشد. مثلاً یک صبحانه کم چرب، چربی کمتری نسبت به کره یا مارگارین دارد اما با این وجود، هنوز هم دارای حدود 40 درصد چربی است یا اینکه یک ماست کم چرب، چربی کمتری از ماست معمولی دارد. هر وقت بر روی ماده غذایی مورد مصرف تان، برچسب تغذیه ای موجود بود، از اطلاعات آن برای مقایسه غذاهای مشابه استفاده کرده تا بتوانند غذاهای کم چرب، کم شکر و کم نمک (سدیم) را انتخاب نمایید. اصطلاحات روی برچسب های غذایی Kcal: علامت کیلوکالری است که به معنای هزار کالری می باشد و این علامت به شما می گوید که در 100 گرم ماده غذایی چه میزان انرژی موجود است. کربوهیدرات ها: این مواد شامل شکر (که باید میزان آن را در غذایمان کاهش دهیم) و نشاسته (که می توانیم مقدار بیشتری از آن مصرف نماییم) می باشند. چربی اشباع: این عدد به شما نشان می دهد که چه مقدار چربی اشباع در 100 گرم ماده غذایی وجود دارد. همیشه به دنبال غذاهایی باشید که میزان چربی اشباع آن کمترین مقدار را داراست. سدیم: این عدد به شما نشان می دهد که چه مقدار نمک در ماده غذایی تان موجود است. هر چه عدد سدیم بالاتر باشد میزان نمک آن بیشتر است. سعی کنید از غذاهایی استفاده کنید که میزان سدیم آنها حداقل است. افزودنی های مواد غذایی نیز همراه سایر مواد تشکیل دهنده ماده غذایی بر روی بسته بندی آنها قید می شود. عده ای از افراد تصور می کنند که افزودنی های مواد غذایی زاید بوده و به آنها نیازی نمی باشد. آنان برای اثبات مدعای خود، رنگ های غذایی را مثال می آورند اما باید گفت که اکثر افزودنی ها نقش مفید در مواد غذایی داشته و نگهدارنده ها کمک می کنند تا از فساد مواد غذایی جلوگیری شود. در نتیجه چنین مواد غذایی را می توان به مدت زمان طولانی تری با خیال آسوده نگه داشت. هر نوع غذایی که برای مصرف انتخاب می کنید از نظر سلامتی و بهداشت باید این موارد در مورد آنها رعایت شود: غذاهای خنک یا یخ زده را پس از خرید بلافاصله به منزل برده و بلافاصله در داخل یخچال یا فریزر قرار دهید. غذاهای خام و پخته را به صورت جداگانه آماده و نگهداری کنید. گوشت و ماهی خام را در قسمت پایین یخچال قرار دهید. سردترین قسمت یخچال باید بین 5 ـ 0 درجه سانتی گراد باشد. تاریخ «انقضای مصرف» را حتما کنترل کرده و غذاها را در مدت توصیه شده مصرف کنید. دستان خود را به طور کامل قبل از آماده کردن غذا و بعد از رفتن به دستشویی با آب و صابون بشویید. غذاها را خوب بپزید. از دستورالعمل روی بسته بندی آن پیروی کنید. اگر غذایی را برای بار دوم گرم می کنید، مطمئن شوید که کاملاً داغ شده است. غذاهای داغ را، داغ و غذاهای سرد را سرد نگه دارید. نگذارید غذا در بین این دو دما در نوسان باشد.

عید سعید قربان

عید قربان که پس از وقوف در عرفات(مرحله شناخت) و مشعر (محل آگاهی و شعور) و منا (سرزمین آرزوها، رسیدن به عشق) فرامى رسد، عید رهایى از تعلقات است. رهایى از هر آنچه غیرخدایى است. در این روز حجگزار، اسماعیل وجودش را، یعنى هر آنچه بدان دلبستگى دنیوى پیدا کرده قربانىمى کند تا سبکبال شود. 

و اکنون در منایی،ابراهیمی، و اسماعیلت را به قربانگاه آورده ای اسماعیل تو کیست؟ چیست؟ مقامت؟آبرویت؟ موقعیتت، شغلت؟ پولت؟ خانه ات؟ املاکت؟ ... ؟

این را تو خود میدانی، تو خود آن را، او را – هر چه هست و هر که هست – باید به منا آوری و برایقربانی، انتخاب کنی، من فقط می توانم " نشانیها " یش را به تو بدهم:

آنچه تو را، در راهایمان ضعیف می کند، آنچه تو را در "رفتن"، به "ماندن" میخواند، آنچه تو را، در راه "مسئولیت" به تردید می افکند، آنچه تو را بهخود بسته است و نگه داشته است، آنچه دلبستگی اش نمی گذارد تا " پیام" رابشنوی، تا حقیقت را اعتراف کنی، آنچه ترا به "فرار" می خواند آنچه ترابه توجیه و تاویل های مصلحت جویانه می کشاند، و عشق به او، کور و کرت می کندابراهیمی و "ضعف اسماعیلی" ات، ترا بازیچه ابلیس می سازد. در قله بلندشرفی و سراپا فخر و فضیلت، در زندگی ات تنها یک چیز هست که برای بدست آوردنش، ازبلندی فرود می آیی، برای از دست ندادنش، همه دستاوردهای ابراهیم وارت را از دست میدهی، او اسماعیل توست، اسماعیل تو ممکن است یک شخص باشد، یا یک شیء، یا یکحالت، یک وضع، و حتی، یک " نقطه ضعف"!

امااسماعیل ابراهیم، پسرش بود!

سالخورده مردی درپایان عمر، پس از یک قرن زندگی پر کشاکش و پر از حرکت، همه آوارگی و جنگ و جهاد وتلاش و درگیری با جهل قوم و جور نمرود و تعصب متولیان بت پرستی و خرافه های ستارهپرستی و شکنجه زندگی. جوانی آزاده و روشن و عصیانی در خانه پدری متعصب و بت پرست وبت تراش! و در خانه اش زنی نازا، متعصب، اشرافی: سارا.

و اکنون، در زیر بارسنگین رسالت توحید، در نظام جور و جهل شرک، و تحمل یک قرن شکنجه "مسئولیتروشنگری و آزادی"، در "عصر ظلمت و با قوم خوکرده با ظلم"، پیر شدهاست و تنها، و در اوج قله بلند نبوت، باز یک " بشر" مانده است و درپایان رسالت عظیم خدایی اش، یک " بنده خدا" ، دوست دارد پسری داشتهباشد، اما زنش نازا است و خودش، پیری از صد گذشته، آرزومندی که دیگر امیدوار نیست،حسرت و یأس جانش را می خورد، خدا، بر پیری و ناامیدی و تنهایی و رنج این رسول امینو بنده وفادارش – که عمر را همه در کار او به پایان آورده است، رحمت می آورد و ازکنیز سارا – زنی سیاه پوست –  به او یک فرزند می بخشد، آن هم یک پسر! اسماعیل،اسماعیل، برای ابراهیم، تنها یک پسر، برای پدر، نبود، پایان یک عمر انتظار بود،پاداش یک قرن رنج، ثمره یک زندگی پرماجرا، تنها پسر جوان یک پدر پیر، و نویدیعزیز، پس از نومیدی تلخ.

و اکنون، در برابرچشمان پدر – چشمانی که در زیر ابروان سپیدی که بر آن افتاده، از شادی، برق می زند– می رود و در زیر باران نوازش و آفتاب عشق پدری که جانش به تن او بسته است، میبالد و پدر، چون باغبانی که در کویر پهناور و سوخته ی حیاتش، چشم به تنها نو نهالخرّم و جوانش دوخته است، گویی روئیدن او را، می بیند و نوازش عشق را و گرمای امیدرا در عمق جانش حس می کند.

در عمر دراز ابراهیم،که همه در سختی و خطر گذشته، این روزها، روزهای پایان زندگی با لذت " داشتناسماعیل" می گذرد، پسری که پدر، آمدنش را صد سال انتظار کشیده است، و هنگامیآمده است که پدر، انتظارش نداشته است!

اسماعیل،اکنون نهالی برومند شده است، جوانی جان ابراهیم، تنها ثمر زندگی ابراهیم، تمامی عشقو امید و لذت پیوند ابراهیم!

در این ایام ، ناگهانصدایی می شنود :

"ابراهیم! به دودست خویش، کارد بر حلقوم اسماعیل بنه و بکُش"!

مگر می توان با کلمات،وحشت این پدر را در ضربه آن پیام وصف کرد؟

ابراهیم، بنده ی خاضعخدا، برای نخستین بار در عمر طولانی اش، از وحشت می لرزد، قهرمان پولادین رسالتذوب می شود، و بت شکن عظیم تاریخ، درهم می شکند، از تصور پیام، وحشت می کند اما،فرمان فرمان خداوند است. جنگ! بزرگترین جنگ، جنگِ در خویش، جهاد اکبر! فاتح عظیمترین نبرد تاریخ، اکنون آشفته و بیچاره! جنگ، جنگ میان خدا و اسماعیل، در ابراهیم.

دشواری"انتخاب"!

کدامین را انتخاب میکنی ابراهیم؟! خدا را یا خود را ؟ سود را یا ارزش را؟ پیوند را یا رهایی را؟ لذترا یا مسئولیت را؟ پدری را یا پیامبری را؟ بالاخره، "اسماعیلت" را یا" خدایت" را؟

انتخاب کن! ابراهیم.

در پایان یک قرن رسالتخدایی در میان خلق، یک عمر نبوتِ توحید و امامتِ مردم و جهاد علیه شرک و بنایتوحید و شکستن بت و نابودی جهل و کوبیدن غرور و مرگِ جور، و از همه جبهه ها پیروزبرآمدن و از همه مسئولیت ها موفق بیرون آمدن و هیچ جا، به خاطر خود درنگ نکردن واز راه، گامی، در پی خویش، کج نشدن و از هر انسانی، خدایی تر شدن و امت توحید راپی ریختن و امامتِ انسان را پیش بردن و همه جا و همیشه، خوب امتحان دادن ...

ای ابراهیم! قهرمانپیروز پرشکوه ترین نبرد تاریخ! ای روئین تن، پولادین روح، ای رسولِ اُلوالعَزْم،مپندار که در پایان یک قرن رسالت خدایی، به پایان رسیده ای! میان انسان و خدافاصله ای نیست، "خدا به آدمی از شاهرگ گردنش نزدیک تر است"، اما،راه انسان تا خدا، به فاصله ابدیت است، لایتناهی است! چه پنداشته ای؟

اکنون ابراهیم است کهدر پایان راهِ دراز رسالت، بر سر یک "دو راهی" رسیده است: سراپای وجودشفریاد می کشد: اسماعیل! و حق فرمان می دهد: ذبح! باید انتخاب کند!

"این پیام را مندر خواب شنیدم، از کجا معلوم که ..."! ابلیسی در دلش "مهرفرزند" را بر می افروزد و در عقلش، " دلیل منطقی" می دهد.

این بار اول، "جمرهاولی"، رمی کن! از انجام فرمان خود داری می کند و اسماعیلش را نگاه میدارد،

"ابراهیم،اسماعیلت را ذبح کن"!

این بار، پیام صریحتر، قاطع تر! جنگ در درون ابراهیم غوغا می کند. قهرمان بزرگ تاریخ بیچاره ای استدستخوش پریشانی، تردید، ترس، ضعف،پرچمدار رسالت عظیم توحید، در کشاش میان خدا وابلیس، خرد شده است و درد، آتش در استخوانش افکنده است.

روز دوم است، سنگینی"مسئولیت"، بر جاذبه ی "میل" ، بیشتر از روز پیش می چربد.اسماعیل در خطر افتاده است و نگهداریش دشوارتر.

ابلیس، هوشیاری و منطقو مهارت بیشتری در فریب ابراهیم باید بکار زند. از آن "میوه ی ممنوع" کهبه خورد "آدم" داد!

ابلیس در دلش"مهر فرزند" را بر می افروزد و در عقلش "دلیل منطقی" می دهد.

"اما ... من اینپیام را در خواب شنیدم، از کجا معلوم که ..."؟

این بار دوم، "جمرهوسطی"، رمی کن!

از انجام فرمانخودداری می کند و اسماعیل را نگه می دارد.

"ابراهیم!اسماعیلت را ذبح کن"! صریح تر و قاطع تر.

ابراهیم چنان در تنگناافتاده است که احساس می کند تردید در پیام، دیگر توجیه نیست، خیانت است، مرز"رشد" و "غی" چنان قاطعانه و صریح، در برابرش نمایان شده استکه از قدرت و نبوغ ابلیس نیز در مغلطه کاری، دیگر کاری ساخته نیست. ابراهیم مسئولاست، آری، این را دیگر خوب می داند، اما این مسئولیت تلخ تر و دشوارتر ازآنست  که به تصور پدری آید. آن هم سالخورده پدری، تنها، چون ابراهیم!

و آن هم ذبحتنها پسری، چون اسماعیل!

کاشکی ذبح ابراهیم میبود، به دست اسماعیل،  چه آسان! چه لذت بخش! اما نه، اسماعیلِ جوان بایدبمیرد و ابراهیمِ پیر باید بماند.، تنها، غمگین و داغدار...

ابراهیم،هر گاه که به پیام می اندیشد، جز به تسلیم نمی اندیشد، و دیگر اندکی تردید ندارد،پیام پیام خداوند است و ابراهیم، در برابر او، تسلیمِ محض!

اکنون، ابراهیم دل ازداشتن اسماعیل برکنده است، پیام پیام حق است. اما در دل او، جای لذت"داشتن اسماعیل" را، درد "از دست دادنش" پر کرده است. ابراهیم تصمیمگرفت، انتخاب کرد، پیداست که "انتخابِ" ابراهیم، کدام است؟ "آزادیمطلقِ بندگی خداوند"!

ذبح اسماعیل! آخرینبندی که او را به بندگی خود می خواند!

ابتدا تصمیم گرفت کهداستانش را با پسر در میان گذارد، پسر را صدا زد، پسر پیش آمد، و پدر، در قامتوالای این "قربانی خویش" می نگریست!

اسماعیل، این ذبیحعظیم! اکنون در منا، در خلوتگاهِ سنگی آن گوشه، گفتگوی پدری و پسری!

پدری برف پیری بر سر ورویش نشسته، سالیان دراز بیش از یک قرن، بر تن رنجورش گذشته، و پسری، نوشکفته ونازک!

آسمانِ شبه جزیره، چهمی گویم؟ آسمانِ جهان ، تاب دیدن این منظره را ندارد. تاریخ، قادر نیست بشنود.هرگز، بر روی زمین چنین گفتگویی میان دو تن، پدری و پسری، در خیال نیز نگذشته است.گفتگویی این چنین صمیمانه و این چنین هولناک!

-"اسماعیل، من درخواب دیدم که تو را ذبح می کنم..."!

این کلمات را چنانشتابزده از دهان بیرون می افکند که خود نشنود، نفهمد. زود پایان گیرد. و پایانگرفت و خاموش ماند، با چهره ای هولناک و نگاههای هراسانی که از دیدار اسماعیل وحشتداشتند!

اسماعیل دریافت، برچهره ی رقت بار پدر دلش بسوخت، تسلیتش داد:

-"پدر! درانجامِ فرمانِ حق تردید مکن، تسلیم باش، مرا نیز در این کار تسلیم خواهی یافت وخواهی دید که – اِنْ شاءَالله – از – صابران خواهم بود"!

ابراهیم اکنون، قدرتیشگفت انگیز یافته بود. با اراده ای که دیگر جز به نیروی حق پرستی نمی جنبید و جزآزادی مطلق نبود، با تصمیمی قاطع، به قامت برخاست، آنچنان تافته و چالاک که ابلیسرا یکسره نومید کرد، و اسماعیل – جوانمردِ توحید – که جز آزادی مطلق نبود، و با ارادهای که دیگر جز به نیروی حق پرستی نمی جنبید، در تسلیم حق، چنان نرم و رام شده بودکه گوی، یک " قربانی آرام و صبور" است!

پدر کارد را بر گرفت،به قدرت و خشمی وصف ناپذیر، بر سنگ می کشید تا تیزش کند!

مهر پدری را، دربارهعزیزترین دلبندش در زندگی، این چنین نشان می داد، و این تنها محبتی بود که بهفرزندش می توانست کرد. با قدرتی که عشق به روح می بخشد، ابتدا، خود را در درونکُشت، و رگ جانش را در خود گسست و خالی از خویش شد، و پر از عشقِ به خداوند.

زندهای که تنها به خدا نفس می کشد!

آنگاه، به نیروی خدابرخاست، قربانی جوان خویش را – که آرام و خاموش، ایستاده بود، به قربانگاه برد، برروی خاک خواباند،  زیر دست و پای چالاکش را گرفت، گونه اش را بر سنگ نهاد، برسرش چنگ زد، - دسته ای از مویش را به مشت گرفت، اندکی به قفا خم کرد، شاهرگش بیرونزد، خود را به خدا سپرد، کارد را بر حلقوم قربانیش نهاد، فشرد، با فشاری غیظ آمیز،شتابی هول آور، پیرمرد تمام تلاشش این است که هنوز بخود نیامده، چشم نگشوده،ندیده، در یک لحظه  "همه او" تمام شود، رها شود، اما...

آخ! این کارد!

این کارد... نمی برد!

آزار می دهد،

این چه شکنجه ی بیرحمی است!

کارد را به خشم بر سنگمی کوبد!

همچون شیر مجروحی میغرد، به درد و خشم، برخود می پیچد، می ترسد، از پدر بودنِ خویش بیمناک می شود، برقآسا بر می جهد و کارد را چنگ می زند و بر سر قربانی اش، که همچنان رام و خاموش،نمی جنبد دوباره هجوم می آورد،

که ناگهان،

گوسفندی!

و پیامی که:

"ای ابراهیم! خداوند از ذبح اسماعیل درگذشته است، این گوسفند را فرستاده است تابجای او ذبح کنی، تو فرمان را انجام دادی"!

الله اکبر!

یعنی که قربانی انسانبرای خدا – که در گذشته، یک سنت رایج دینی بود و یک عبادت – ممنوع! در "ملتابراهیم" ، قربانی گوسفند، بجای قربانی انسان! و از این معنی دارتر، یعنی کهخدای ابراهیم، همچون خدایان دیگر، تشنه خون نیست. این بندگان خدای اند که گرسنهاند، گرسنه گوشت! و از این معنی دارتر، خدا، از آغاز، نمی خواست که اسماعیل ذبحشود، می خواست که ابراهیم ذبح کننده اسماعیل شود، و شد، چه دلیر! دیگر، قتلاسماعیل بیهوده است، و خدا، از آغاز می خواست که اسماعیل، ذبیح خدا شود، وشد، چه صبور! دیگر، قتل اسماعیل، بیهوده است! در اینجا، سخن از " نیازِخدا" نیست، همه جا سخن از " نیازِ انسان" است، و این چنین است" حکمتِ" خداوند حکیم و مهربان، "دوستدارِ انسان"، که ابراهیمرا، تا قله بلند "قربانی کردن اسماعلیش" بالا می برد، بی آنکهاسماعیل را قربانی کند! و اسماعیل را به مقام بلند "ذبیح عظیم خداوند"ارتقاء می دهد، بی آنکه بر وی گزندی رسد!

که داستان این دین،داستان شکنجه و خود آزاری انسان و خون و عطش خدایان نیست داستان "کمالانسان" است، آزادی از بند غریزه است، رهایی از حصار تنگ خودخواهی است، و صعودروح و معراج عشق و اقتدار معجزه آسای اراده بشریست و نجات از هر بندی و پیوندی کهتو را بنام یک «انسان مسئول در برابر حقیقت"، اسیر می کند و عاجز، و بالأخره،نیل به قله رفیع "شهادت"، اسماعیل وار، و بالاتر از "شهادت" -آنچه در قاموس بشر، هنوز نامی ندارد – ابراهیم وار! و پایان این داستان؟ ذبحگوسفندی، و آنچه در این عظیم ترین تراژدی انسانی، خدا برای خود می طلبید؟ کشتنگوسفندی برای چند گرسنه ای!

موسم عید است. روز شادى مسلمانان. روزقبولى در جشن بندگى خداوند. اى مسلمان حج گزار و اى کسى که در شکوهمندترین آییندینى از زخارف دنیا دور شدى و به او نزدیکتشر. ایام حج را نشانه اى از پاکیزگى ،رهایى، آزادگى، آگاهى و معنویت بدان. بدان که زمین سراسر حجى است که تو در آنى وباید با سادگى، وقوف در جهان درون و بیرون و قربانى کردن همه آرزوهاى پوچ دنیوى،خود را براى سفر بزرگ آماده کنى. انسان مسافر چند روزه کاروان زندگى است. سلام بر ابراهیم، سلام بر محمد و سلام بر همه بندگان صالحخداو

صدای پای عید می آید. عید قربان عید پاک ترین عیدها است عید سر سپردگی و بندگیاست. عید بر آمدن انسانی نو از خاکسترهای خویشتن خویش است. عید قربان عید نزدیکشدن دلهایی است که به قرب الهی رسیده اند. عید قربان عید بر آمدن روزی نو و انسانینو است.